Yıllık Gelir Vergisi [0001]

Gelir elde etmek güzel, ama kazancın bir kısmını devlete geri vermek zorunda olduğumuzu da unutmamak gerekir. Türkiye’de bireylerin kazançları üzerinden alınan Yıllık Gelir Vergisi (0001), bu sistemin en temel direklerinden biridir. Bu yazıda, 0001 kodlu Yıllık Gelir Vergisi’nin ne olduğunu, kimleri kapsadığını, nasıl hesaplandığını ve 2025 yılı itibarıyla oranlarını detaylı şekilde öğreneceksiniz.

Yıllık Gelir Vergisi (0001) Nedir?

Yıllık Gelir Vergisi, Türkiye’de gelir elde eden bireylerin (gerçek kişilerin) bir takvim yılı boyunca kazandıkları toplam gelir üzerinden ödedikleri vergidir. Gelir Vergisi Kanunu’na göre gelir; bir kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanır.

Bu vergi, “0001” kodu ile beyanname türlerinde ve elektronik sistemlerde yer alır. Kısaca, 0001 kodu = Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi anlamına gelir.

Kimler Yıllık Gelir Vergisi Öder?

Yıllık Gelir Vergisi, gelir elde eden tüm gerçek kişileri kapsar. Ancak herkesin beyanname verme zorunluluğu yoktur. Gelirin türüne ve miktarına göre durum değişebilir.

Beyanname Vermesi Gerekenler

Aşağıdaki gelir türlerinden belirli sınırların üzerinde kazanç elde eden kişiler beyanname verir:

• Ticari kazanç sahipleri
• Serbest meslek erbabı (örneğin avukat, doktor, yazılımcı, mimar)
• Zirai kazanç sahipleri
• Gayrimenkul sermaye iradı (örneğin kira gelirleri)
• Menkul sermaye iradı (örneğin faiz, temettü)
• Diğer kazanç ve iratlar (örneğin arsa satışı kazancı)

Beyanname Vermeyenler

Bazı gelirler ise kaynakta stopaj (kesinti) yoluyla vergilendirildiği için ayrıca beyan edilmez. Örneğin maaşlı çalışanlar, çoğu durumda gelir vergisini işveren aracılığıyla öder ve beyanname vermez.

Gelir Türleri ve Kapsamı

Gelir Vergisi Kanunu’na göre gelir 7 ana başlığa ayrılır:

1. Ticari kazançlar
2. Zirai kazançlar
3. Ücretler
4. Serbest meslek kazançları
5. Gayrimenkul sermaye iratları (kira gelirleri)
6. Menkul sermaye iratları (faiz, temettü, repo vb.)
7. Diğer kazanç ve iratlar (örneğin değer artış kazançları)

Bu gelirlerin toplamı, yıllık beyan edilecek gelir tutarını oluşturur. Ancak bazı istisnalar ve indirimler vardır; bunlara aşağıda değinilecektir.

2025 Yılı Gelir Vergisi Dilimleri

Gelir vergisi dilimleri her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenir. 2025 yılı için geçerli olan vergi dilimleri aşağıdaki gibidir:

Not: Bu oranlar, 2025 yılı için geçerli olup ilerleyen yıllarda yeniden değerleme oranına göre artabilir.

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Yıllık Gelir Vergisi hesaplamasında izlenecek adımlar:

1. Toplam Gelirin Hesaplanması

Bir takvim yılı içinde elde edilen tüm gelir türleri toplanır. Örneğin:

• Serbest meslek kazancı: 450.000 TL
• Kira geliri: 120.000 TL
• Toplam: 570.000 TL

2. Gider ve İndirimlerin Düşülmesi

Kanunen kabul edilen giderler, bağış ve yardımlar, sigorta primleri gibi indirimler düşülür. Örnek: 20.000 TL gider → 550.000 TL safi gelir

3. Vergi Dilimine Göre Hesaplama

Gelir, kademeli dilimlere göre vergilendirilir:

4. Kesinti ve Mahsubun Yapılması

Eğer yıl içinde maaş, stopaj veya geçici vergi ödemesi yapıldıysa, bu tutarlar hesaplanan gelir vergisinden düşülür.

Beyanname Ne Zaman Verilir?

Gelir vergisi beyannamesi, takip eden yılın Mart ayında verilir:

• Beyanname dönemi: 1 Mart – 25 Mart
• Ödeme dönemi: 1. taksit Mart, 2. taksit Temmuz

Beyanname İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) üzerinden elektronik olarak doldurulabilir.

Yıllık Gelir Vergisi Ödemesi Nasıl Yapılır?

Ödemeler şu kanallardan yapılabilir:

• İnteraktif Vergi Dairesi
• Anlaşmalı bankalar (internet veya mobil bankacılık üzerinden)
• Vergi daireleri vezneleri

Vergi iki eşit taksit halinde ödenir:

• 1. taksit: Mart
• 2. taksit: Temmuz

Yıllık Gelir Vergisinde İndirim ve İstisnalar

Bazı durumlarda, gelir vergisinde istisna uygulanabilir veya indirim hakkı doğabilir.

Başlıca İstisnalar

• Kira geliri istisnası: 2025 için 33.000 TL’ye kadar
• Serbest meslek kazancı istisnası: Genç girişimci istisnası (29 yaş altı) – 3 yıl boyunca 230.000 TL’ye kadar
• Yurt dışı kazanç istisnası: Belirli koşullarda yabancı kazançlar vergiden muaf olabilir

Başlıca İndirimler

• Eğitim ve sağlık harcamaları (%10 sınırına kadar)
• Hayat sigortası primleri
• Bağış ve yardımlar
• Sponsorluk giderleri

Bu indirimler, beyannamede “indirilecek giderler” kısmında belirtilir.

Örnek Yıllık Gelir Vergisi Hesaplaması

Senaryo: Bir yazılım geliştiricisi 2025 yılında toplam 600.000 TL gelir elde ediyor. 30.000 TL gider düşebiliyor. Toplam safi gelir: 570.000 TL

Vergi hesaplaması:

Eğer yıl boyunca 50.000 TL geçici vergi ödemesi yapılmışsa: 132.300 – 50.000 = 82.300 TL yıl sonunda ödenir.

Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kira gelirinde istisnayı uygulamayı unutmak
• Beyannameyi zamanında vermemek
• Stopajlı gelirleri yanlışlıkla tekrar beyan etmek
• Gider belgelerini saklamamak
• Bağış ve yardımları belgelememek

Bu tür hatalar, vergi ziyaı cezası veya gecikme faizi ile sonuçlanabilir.

Yıllık Gelir Vergisi ile Geçici Vergi Arasındaki Fark

Dijitalleşen Vergi Süreci: e-Beyanname ve e-Devlet Kolaylıkları

Günümüzde tüm gelir vergisi süreçleri dijitalleşmiştir. Artık kağıt beyanname vermek yerine, e-Beyanname sistemi kullanılır.

Avantajları:

• 7/24 erişim
• Hata kontrolü
• Otomatik vergi hesaplama
• E-posta ile onay ve bilgilendirme

Ayrıca, e-Devlet üzerinden de geçmiş vergi borçları ve ödemeler görüntülenebilir.

Sonuç: Vergiyi Bilmek Güçtür

Yıllık Gelir Vergisi (0001), kazancın sadece bir kısmını devlete aktarmak değil, ekonomik sistemin adil işleyişini desteklemek anlamına gelir. Doğru beyan, hem cezadan kaçınmanızı hem de yasal haklarınızı korumanızı sağlar.

Vergi mevzuatındaki değişiklikleri düzenli olarak takip edin, elektronik sistemleri kullanın ve beyan dönemi geldiğinde işlemlerinizi geciktirmeyin.