Kaldırılan Vergi Artıkları [9099]

Kaldırılan vergi artıkları, yürürlükten kaldırılmış vergi kanunlarına göre doğmuş ancak henüz tahsil edilmemiş vergi borçlarını ifade eder. Türk vergi sistemi zaman içinde birçok değişiklik geçirmiş, bazı vergiler tamamen kaldırılmış ya da başka vergilerle birleştirilmiştir. Bu süreçte, kaldırılan vergilerden kaynaklanan ve henüz ödenmeyen tutarlar “kaldırılan vergi artıkları” olarak kayıtlarda görünmeye devam eder. 9099 vergi kodu bu tür geçmiş borçların tahsili için kullanılır ve özellikle eski dönemlere ait vergi incelemelerinde veya yeniden değerleme işlemlerinde karşımıza çıkar.

Kaldırılan vergi artıklarının doğması için verginin yasal dayanağının ortadan kalkmış olması yeterli değildir. Verginin mükellef adına tarh edilmiş ve tahakkuk etmiş olması gerekir. Örneğin 1990’lı yıllarda yürürlükte olan Savunma Sanayii Destekleme Fonu veya Eğitime Katkı Payı gibi yükümlülüklerden doğan ve ödenmemiş tutarlar bu kapsamdadır. Maliye Bakanlığı, vergi kanunu yürürlükten kalkmış olsa bile tahakkuk etmiş borçların takibini sürdürme yetkisine sahiptir. Tahsilat işlemleri 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde yürütülür.

Vergi artıklarının tahsil edilebilmesi için beş yıllık zamanaşımı süresi içinde işlem tesis edilmesi gerekir. Ancak bu süre, ödeme emri tebliği, haciz işlemi veya mükellefin borcunu yazılı olarak ikrar etmesi gibi durumlarla kesilir ve yeniden başlar. Tahsilat süreci, normal vergi borçlarındaki prosedürle aynı şekilde işler: önce ödeme emri tebliğ edilir, süresinde ödeme yapılmazsa mal varlığına haciz konulabilir. Kaldırılan vergi artıklarına ilişkin borçlarda da gecikme faizi ve varsa vergi cezası ayrıca hesaplanır.

Mükellefler açısından bu tür borçların varlığını öğrenmek bazen zor olabilir. Özellikle uzun yıllar önce tarh edilmiş ancak tebligat eksikliği nedeniyle mükellefi haberdar olmamış vergiler, şirket devri, unvan değişikliği veya vergi incelemesi gibi durumlarda ortaya çıkar. Bu nedenle işletme devralma, birleşme veya bölünme işlemlerinde vergi borç sorgulama belgesi alınması kritik öneme sahiptir. Ayrıca vergi dairelerinin düzenli olarak yaptığı borç yapılandırma dönemlerinde, kaldırılan vergi artıkları da yapılandırma kapsamına alınabilir ve gecikme faizi ile ceza tutarlarında önemli indirimlerden yararlanılabilir.

Kaldırılan vergi artıklarıyla karşılaşıldığında öncelikle borcun doğruluğunu teyit etmek gerekir. Zaman aşımına uğramış borçlar için itiraz yoluna başvurulabilir. Mükelleflerin bu konudaki hakları, normal vergi borçlarında olduğu gibi dava açma ve uzlaşma imkanlarını da kapsar.